Το σύνδρομο των πολυκυστικών ωοθηκών (Polycystic Ovary Syndrome - PCOS) αποτελεί την πιο συχνή ενδοκρινολογική διαταραχή σε γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας, καθώς και την πιο συχνή ενδοκρινική αιτία υπερτρίχωσης, ακμής και αλωπεκίας. Η παθολογική φυσιολογία του PCOS περιλαμβάνει υπερανδρογοναιμία, ανωοθυλακιορρηξία, αντίσταση στην ινσουλίνη και υπερινσουλιναιμία. Η υπογονιμότητα, απότοκη της ανωοθυλακιορρηξίας, αποτελεί συχνό κλινικό πρόβλημα. Κατά τη διάρκεια της εφηβείας θα πρέπει να χρησιμοποιούνται αυστηρά κριτήρια για τη διάγνωση του PCOS, καθώς πολλά από τα χαρακτηριστικά του συνδρόμου ίσως δεν έχουν ακόμη εγκατασταθεί. Στη διαφορική διάγνωση του PCOS περιλαμβάνονται άλλα αίτια υπερανδρογοναιμίας (αρρενοποιητικοί όγκοι των ωοθηκών ή των επινεφριδίων, μη κλασική μορφή της συγγενούς υπερπλασίας των επινεφριδίων, σύνδρομο Cushing). Η θεραπευτική προσέγγιση του PCOS στοχεύει στην αντιμετώπιση του κύριου προβλήματος. Σε περιπτώσεις όπου η κύηση δεν αποτελεί προτεραιότητα, τα αντισυλληπτικά δισκία, τα αντιανδρογόνα καθώς και σκευάσματα που βελτιώνουν την αντίσταση στην ινσουλίνη αποτελούν τα πιο συνηθισμένα θεραπευτικά σχήματα.
Ανωοθυλακιορρηξία
Παρατηρείται στις δύο από τις τρεις έφηβες με PCOS, ανεξάρτητα από την ηλικία. Στην εφηβεία, η αναγνώριση των συμπτωμάτων της ανωοθυλακιορρηξίας γίνεται συνήθως με καθυστέρηση. Οι νεαρές έφηβες δεν γνωρίζουν τα χαρακτηριστικά του φυσιολογικού κύκλου και, ως αποτέλεσμα, δεν μπορούν να αντιληφθούν άμεσα τις αποκλίσεις. Οι ακόλουθες διαταραχές της έμμηνης ρύσης αποτελούν εκδηλώσεις ανωοθυλακιορρηξίας κατά την εφηβεία :
πρωτοπαθής αμηνόρροια, η οποία ορίζεται ως η μη έναρξη της έμμηνης ρύσης έως την ηλικία των 15 ετών αραιομηνόρροια, η οποία ορίζεται ως η απουσία περισσότερων των τεσσάρων κύκλων ανά έτος δευτεροπαθής αμηνόρροια, η οποία ορίζεται ως χρονικό διάστημα μεγαλύτερο των 90 ημερών χωρίς έμμηνορύση δυσλειτουργικές αιμορραγίες της μήτρας, οι οποίες ορίζονται ως οι αιμορραγίες σε διαστήματα μικρότερα των 21 ημερών ή η αιμορραγία με διάρκεια μεγαλύτερη των 7 ημερών
Ο κύκλος φυσιολογικής διάρκειας δεν συνεπάγεται υποχρεωτικά την ύπαρξη ωοθυλακιορρηξίας. Στα πρώτα δύο έτη από την εμμηναρχή, το 50% περίπου των κύκλων είναι ανωοθυλακιορρηκτικοί. Οι κύκλοι αυτοί χαρακτηρίζονται από απουσία προεμμηνορρυσιακών συμπτωμάτων, όπως πόνος και ευαισθησία των μαστών. Οι έφηβες που εκδηλώνουν διαταραχές του κύκλου, όπως αυτές περιγράφηκαν παραπάνω, εμφανίζουν αυξημένο κίνδυνο να εκδηλώσουν ανωοθυλακιορρηξία και κατά την ενήλικη ζωή. Οταν η διάρκεια των διαταραχών υπερβαίνει τους έξι μήνες μετά την εμμηναρχή, ο κίνδυνος αυτός είναι 40%, ενώ όταν υπερβαίνει τα δύο έτη, αυξάνεται στο 70%.
Δασυτριχισμός
Ως δασυτριχισμός ορίζεται η υπέρμετρη ανάπτυξη τρίχωσης με κατανομή ανδρικού τύπου (άνω χείλος, παρειές, θώρακας, θηλές των μαστών, μέση γραμμή της κοιλιάς, εσωτερική πλευρά των μηρών). Κλινικά ισοδύναμα του δασυτριχισμoύ θεωρούνται η ακμή, η σμηγματόρροια και η απώλεια των τριχών της κεφαλής . Δασυτριχισμός παρατηρείται στις δύο από τις τρεις γυναίκες με υπερανδρογοναιμία. Η απουσία του δασυτριχισμού στις υπόλοιπες οφείλεται στη χαμηλότερη ευαισθησία των θυλάκων των τριχών και των σμηγματογόνων αδένων στα ανδρογόνα.
Παχυσαρκία
Παρατηρείται στο 50% των γυναικών με PCOS, και συχνά αποτελεί την πρώτη εκδήλωσή του . Μπορεί να παρουσιαστεί νωρίς κατά την εφηβεία, ακόμη και στην προεφηβική ηλικία. Η παχυσαρκία μπορεί να αποτελεί το μοναδικό σημείο στην εφηβεία, έως ότου το PCOS αναπτυχθεί πλήρως κλινικά. Συνήθως, η παχυσαρκία είναι κεντρική (ανδρικού τύπου) με ανώτατο όριο περιφέρεια της μέσης τα 88 εκατοστά. Το PCOS αποτελεί την πιο συχνή ενδοκρινοπάθεια, που οδηγεί σε παχυσαρκία ή παθολογική κατανομή του λίπους στις γυναίκες
Εκδηλώσεις της αντίστασης στην ινσουλίνη
Η αντίσταση στην ινσουλίνη στο PCOS αφορά κυρίως τις γυναίκες με ανωοθυλακιορρηξία και επιδεινώνεται από την παχυσαρκία. Σπάνιο αλλά χαρακτηριστικό κλινι- κό σημείο αποτελεί η μελανίζουσα ακάνθωση, που έχει την εικόνα καφέ κηλίδων ή γραμμών, σε περιοχές του δέρματος με πτυχές (αυχένας, μασχάλες, κάτω από τους μαστούς, βουβωνικές πτυχές). Σε μερικές περιπτώσεις, η μελανίζουσα ακάνθωση μπορεί να αποτελεί την πρώτη εκδήλωση του PCOS 16.
Το μεταβολικό σύνδρομο είναι επίσης εκδήλωση της αυξημένης αντίστασης στην ινσουλίνη. Σύμφωνα με έναν ορισμό, ως μεταβολικό σύνδρομο ορίζεται ο συνδυασμός τουλάχιστον τριών από τα παρακάτω σημεία: κεντρική παχυσαρκία, αρτηριακή υπέρταση, υψηλά τριγλυκερίδια, χαμηλή HDL-χοληστερόλη και υψηλές συγκεντρώ- σεις γλυκόζης ορού. Από μελέτες σε έφηβες με PCOS, ανευρέθηκε ότι το 25% εκδήλωσε μεταβολικό σύνδρομο, ποσοστό τρεις φορές υψηλότερο από το αναμενόμενο για την ηλικία και το σωματικό βάρος .
Υπερανδρογοναιμία
Για τη διάγνωση του PCOS απαιτούνται περιοδικές, επαναλαμβανόμενες μετρήσεις των ανδρογόνων, κα- θώς για να καταστεί εργαστηριακά ανιχνεύσιμη η υπε- ρανδρογοναιμία απαιτούνται μέχρι και τρία έτη από την εμμηναρχή . Στις περιπτώσεις όπου ανευρίσκονται υψηλές συγκεντρώσεις ανδρογόνων, πρέπει να γίνονται πρόσθετες εργαστηριακές και απεικονιστικές εξετάσεις (που αναφέρονται στην ενότητα «διαγνωστική προσέγγιση»), ώστε να αποκλεισθούν άλλες καταστάσεις, οι οποίες σχετίζονται με υπερανδρογοναιμία.
Η εργαστηριακή τεκμηρίωση της υπερανδρογοναιμίας σε συνδυασμό με τον αποκλεισμό άλλων αιτίων της θέτουν τη διάγνωση του PCOS. Από τη στιγμή που τεθεί η διάγνωση, οι έφηβες πρέπει να εκτιμηθούν για την πιθα- νή παρουσία σημείων του μεταβολικού συνδρόμου.
Πηγή: www.drgoulis.gr/